Pamiętacie, jak trudno było być nastolatkiem? Burza hormonów i poszukiwanie tożsamości. Nieustannie zmieniające się priorytety i emocje, które potrafiły w jednej chwili wybuchnąć jak wulkan. Poczucie niesprawiedliwości i braku zrozumienia przez dorosłych. Tak właśnie wygląda zazwyczaj skomplikowany okres przejścia z dzieciństwa do dorosłości. Młodzi ludzie kształtują swoje charaktery i poszukują swojej drogi w życiu, a zadaniem rodziców jest wspieranie ich w tym trudnym okresie.
Burza hormonów i poszukiwanie tożsamości
Jedną z najważniejszych rzeczy, które trzeba zrozumieć, jest to, że wasze dzieci są teraz na etapie intensywnych zmian hormonalnych. To jak jazda na rollercoasterze emocji, którego nie można zatrzymać. Nastolatki próbują odkryć swoją tożsamość, co często prowadzi do eksperymentowania z różnymi aspektami życia – od ubioru po hobby. Dziewczęta odkrywają swoją kobiecość i akceptują ją lub nie. Chłopcy szukają wzorca mężczyzny i znajdują go w ojcu, w krewnym albo w starszym koledze. Ważne, aby pomóc im zaakceptować zmiany w wyglądzie i pochwalić, bo tak buduje się poczucie pewności siebie. Lepiej nie żartować z wyglądu nastolatka, bo wrażliwe dziecko może zamknąć się w sobie. Na niestosowne zachowanie reagować spokojną rozmową wyjaśnieniami i upomnieniem. Brak akceptacji w domu i wśród rówieśników oraz brak odpowiednich wzorców zachowań to powody wielu problemów wychowawczych.
Młodzieńczy bunt i potrzeba
niezależności
Wagary, eksperymenty z używkami, nieodpowiednie towarzystwo czy konflikty z prawem – to duże problemy wychowawcze z nastolatkami. W takich sytuacjach niezbędne są szczere, regularne rozmowy, ale też postawienie wyraźnych granic. Nie skreślajcie swojego dziecka, nawet jeśli rozczarowało Was swoim zachowaniem. Ono prawdopodobnie już czuje się zagubione. Nie poddawaj się i nie załamuj. Przypominajcie, dziecku, że jesteście blisko i może do Was przyjść z każdym problemem. Uwierzcie, że z takich gagatków wyrastają często fajni mężczyźni i rozsądne kobiety.
Jak reagować, gdy nastoletnie dzieci sprawiają problemy wychowawcze?
Przede wszystkim, słuchajcie. Wasze dziecko często bardziej potrzebuje wysłuchania i przytulenia, niż nowego smartfona czy markowych butów. Stwórzcie bezpieczną przestrzeń do rozmowy, aby mogło wyrazić swoje emocje i obawy. Poza tym sposób postępowania z nastolatkiem zależy też od jego temperamentu i osobowości.
Rozwiązaniem kłopotów z nauką może być pomoc w odrabianiu lekcji lub płatne korepetycje. Jeśli nastolatek ma problem z akceptacją w grupie lub na odwrót – imponują mu niewłaściwe zachowania rówieśników, to warto rozważyć przeniesienie do innej klasy czy innej szkoły.
Liczcie się z tym, że Wasz nastolatek będzie Wam niegrzecznie odpowiadał. Przykro jest rodzicom słuchać takiego „pyskowania”, ale to nie jest koniec świata. Należy dziecko upomnieć i powiedzieć stanowczo, że w tym domu nie rozwiązuje się konfliktów krzykiem. Takie zachowanie młodzieży z reguły mija najdłużej po kilku latach. Warto wtedy uświadomić sobie, że ten zbuntowany, wściekły nastolatek będzie umiał w dorosłym życiu walczyć o swoje racje. Nie będzie obawiał się wyrażać swojego zdania. O wiele trudniej jest wychować zamkniętego w sobie nastolatka, który tłumi swoje emocje i lęki. Jest duże prawdopodobieństwo, że w dorosłym życiu będzie osobą zagubioną, lękliwą i podatną na toksyczne zachowania otoczenia. Taki nastolatek potrzebuje pochwał, bliskości, ale też wyzwań, z którymi sobie poradzi i uwierzy w swoje możliwości.
Zachęcajcie do zdrowego rozwoju i pozytywnych zainteresowań. Pomóżcie swojemu dziecku znaleźć pasję, która da mu radość i poczucie spełnienia. Może to być jakiś rodzaj sportu, bo regularne treningi budują cechę punktualności, zdrowej rywalizacji oraz poczucie obowiązku. Wyciszającym hobby jest często rękodzieło, sklejanie modeli, prace plastyczne i graficzne. We wszystkim jednak trzeba znać umiar, tak samo w ilości dodatkowych zajęć dla nastolatka. Młody człowiek powinien mieć czas na spotkania z przyjaciółmi, na odpoczynek i kreatywną nudę.
Pozwalajcie dzieciom na zapraszanie koleżanek i kolegów do domu. Poznacie w ten sposób ich przyjaciół i będzie mieć dyskretnie oko na ich zachowanie.
Przyczyny problemów wychowawczych z nastolatkami
- Niezrozumienie swoich emocji – młodzież często nie wie, jak radzić sobie z nagromadzonymi emocjami, co może prowadzić do eksplozji emocjonalnych i buntu.
- Presja rówieśników – chęć dostosowania się do grupy rówieśniczej może prowadzić do podejmowania złych decyzji, takich jak próbowanie używek czy łamanie prawa.
- Zmiany w mózgu i w wyglądzie – mózg nastolatków nadal się rozwija, co może wpływać na podejmowanie impulsywnych decyzji i trudności w kontrolowaniu emocji. Jest to główną przyczyną nerwowych zachowań, awantur, zamykania się w swoim pokoju czy niechęci do rozmów. Wiele dziewcząt i chłopców ma problem z akceptacją zmieniającego się ciała i swojego zachowania w różnych sytuacjach. Pojawia się problem nieśmiałości, przygnębienia i braku przyjaciół.
- Wzrost niezależności – nastolatki zaczynają dążyć do większej niezależności, co może prowadzić do konfliktów z rodzicami.
Jak zbudować silną więź z nastolatkiem? Sprawdzone porady
- Bądźcie obecni na co dzień w życiu Waszego dziecka. Spędzajcie czas razem w rodzinnym gronie. Rozmawiajcie o tym, jak minął Wam dzień, o swoich emocjach, zmartwieniach oraz planach na bliższą i dalszą przyszłość. Rozmawiajcie też o zagrożeniach, z którymi nastolatek może się zetknąć. Mam na myśli różnego rodzaju przemoc, w tym cyberprzemoc, używki, brak akceptacji czy wręcz odrzucenie przez grupę rówieśniczą oraz zbyt wczesną inicjację seksualną.
- Słuchajcie uważnie swojego dziecka bez oceniania czy krytykowania. Pozwólcie mu wyrazić mu swoje emocje i myśli bez obawy przed osądzeniem. Pomóżcie mu rozwiązać jego problemy lub przynajmniej życzliwie doradźcie. Niekiedy trudno jest znaleźć czas na wysłuchanie dziecka, ale naprawdę to jest ważniejsze, niż wiele innych spraw. Okazją do szczerej rozmowy mogą być np. wspólne zakupy matki z córką albo wspólne majsterkowanie taty z dorastającym synem.
- Budujcie wzajemne zaufanie. Dajcie swoim dzieciom do zrozumienia, że zawsze mogą do Was przyjść po pomoc czy wsparcie, bez obawy przed karą. Dzieci akceptowane łagodniej przechodzą okres dorastania. Mają zaspokojoną potrzebę bliskości, miłości i akceptacji w rodzinie, więc nie szukają tych wartości wśród rówieśników, czy innych obcych osób. Lepiej się uczą i rzadziej popadają w konflikt z prawem.
- Ustalajcie granice zachowania. Określcie jasno zasady i konsekwentnie wymagajcie ich przestrzegania. Dzieci i młodzież potrzebują tych konkretnych granic, mimo że się buntują przeciwko nim. Chodzi tu o czas wieczornego powrotu do domu, relacje z rodzeństwem, postępy w nauce czy przestrzeganie regulaminu szkolnego. Dajcie również swojemu dziecku pewną swobodę i kredyt zaufania. Jeśli nie łamie zasad i liczy się z Waszym zdaniem, to pochwalcie i wyznaczcie nagrodę. Może to być wspólna rodzinna wycieczka lub pozwolenie na dłuższą imprezę w znanym towarzystwie.
- Bądźcie wzorem dla swoich dzieci. Pamiętajcie, że Wasze dziecko obserwuje Wasze zachowanie i będzie je naśladować. Bądźcie dla niego wzorem w radzeniu sobie z trudnościami i konfliktami. W rodzinach, gdzie rodzice rozmawiają ze sobą, mądrze rozwiązują konflikty i okazują sobie czułość, dzieci uczą się poprawnej komunikacji i budowania zdrowych relacji.
- Szukajcie wspólnych zainteresowań. Znajdźcie wspólne hobby czy aktywności, które będą mogły połączyć Waszą rodzinę i umocnić więź między wami.
Zrozumienie i komunikacja są kluczowe w budowaniu zdrowej relacji z nastolatkiem. Pamiętajcie, że Twoje dziecko przechodzi przez trudny okres, który kiedyś minie. Z Waszym wsparciem i miłością przezwycięży wszelkie trudności, a w dorosłym życiu będzie silnym i pewną siebie osobą.
